Merk alsjeblieft op, de links naar alle Freedom Essays zijn in het Engels aan het einde van dit essay opgenomen. Open elk essay om het te lezen, af te drukken, te downloaden, te delen, of te beluisteren (als podcast). Wat hier volgt is een Nederlandse vertaling van Freedom Essay 12.
Freedom Essay 12
Een samenvattende lezing van een uur die de
WTM Doof Effect Cursus introduceert
Door Jeremy Griffith, 2018
Welkom bij deze inleidende presentatie van de WTM Doof Effect Cursus. Zoals Jeremy heeft geïntroduceerd in Video/Freedom Essay 1, en diepgaand heeft uitgelegd in Video/Freedom Essay 11, hadden wij mensen, toen we de verlossende verklaring van onze ogenschijnlijk gruwelijk gebrekkige menselijke conditie ontbeerden, geen andere keuze dan te leven in diepe psychologische ontkenning van het onderwerp. Hieruit volgt dat wanneer het verlossende begrijpen van die conditie komt, de door ons gepraktiseerde ontkenning het voor onze geest aanvankelijk moeilijk zal maken om de analyse te lezen. Zodra er over de menselijke conditie wordt gesproken, wordt de geest van bijna elke persoon onbewust alert op het feit dat hij naar een volledig verboden gebied wordt meegevoerd en begint daardoor wat er wordt gezegd te blokkeren. Je geest zal het moeilijk vinden om wat er gezegd wordt op te nemen of te ‘horen’; hij zal lijden aan een ‘DOOF-EFFECT’ voor wat wordt gepresenteerd. Om dit ‘doof-effect’ te boven te komen, hebben we de WTM Doof Effect Cursus—die deze samenvattende lezing van één uur introduceert.
Dus, als je bent begonnen om te proberen de verklaring van de menselijke conditie te lezen/bekijken of ernaar te luisteren, of dat van plan bent, dan zul je zeer waarschijnlijk enorm profiteren van deze eerste ‘doof-effect’-eroderende presentatie in de WTM Doof Effect Cursus.
Make and see comments here
Deze video verschijnt ook als Video 12 in de Introductory Series van video’s bovenaan onze homepage op www.humancondition.com.
De transcriptie van deze video
Ik wil beginnen met het introduceren van de kwestie van de menselijke conditie.
Ik wil beginnen met het ophangen van deze kleine tekening die ik heb gemaakt. Hij toont de spreekwoordelijke ‘olifant in de huiskamer’ van ons leven, een metafoor die verwijst naar een uiterst belangrijke kwestie of onderwerp, maar een die niemand erkent.
Nou, dit onderwerp van de menselijke conditie is de olifant der olifanten in onze huiskamer. In feite kun je zien dat de olifant de kamer absoluut vult in zo’n mate dat er nauwelijks ruimte over is. En dit is wat de menselijke conditie is—de meest fundamentele en ernstige kwestie, maar een die zo moeilijk is geweest om mee om te gaan dat we hebben geleerd om deze gewoon uit onze geest te blokkeren.
Dus zeggen we ‘Mag ik het zout?’, en ‘Hoe gaat het met je voetbalteam?’, enz, enz. Al deze dialogen vinden plaats, doch de enorme olifant in de kamer wordt genegeerd. Dat is hoe verbazingwekkend de situatie is geweest—er is dit enorme probleem dat niemand heeft aangepakt!
Goed, dus wat is de menselijke conditie en waarom zijn we er zo bang voor dat we nauwelijks kunnen herkennen dat het ook maar bestaat, en is het toch de onderliggende kwestie in het hele leven van de mens?
De menselijke conditie is de kwestie van ‘goed en kwaad’ in de menselijke opmaak—de vraag waarom wij mensen ons niet optimaal gedragen. Aangezien het de universeel aanvaarde idealen zijn om coöperatief, liefhebbend en onzelfzuchtig te zijn, waarom zijn we dan in hemelsnaam het tegenovergestelde—competitief, agressief en zelfzuchtig? Sterker nog, waarom zijn we zo meedogenloos competitief en zelfzuchtig en bruut dat het leven bijna ondraaglijk is geworden en we onze eigen planeet bijna hebben vernietigd!? Ik bedoel, waarom gedragen wij, redenerende, rationele, enorm slimme, verondersteld verstandige wezens ons zo slecht en veroorzaken zoveel leed en verwoesting?
De Franse veelzijdig geleerde Blaise Pascal spelde de volle gruwel van onze tegenstrijdige aard uit toen hij schreef: ‘Wat een chimaera is dan de mens! Wat een nieuwigheid [nieuwigheid omdat we dit verbazingwekkende bewuste verstand hebben], wat een monster, wat een chaos, wat een tegenspraak, wat een wonderkind! [in staat om] rechter van alle dingen te zijn, [doch een] imbeciele worm van de aarde, bewaarplaats van waarheid, een riool van onzekerheid en dwaling, [zijn mensen] de glorie en het uitschot van het universum!’ (Pensées, 1669). William Shakespeare maakt een soortgelijke opmerking in Hamlet, schrijvend: ‘Wat een portret toch is een man! Hoe edel in de rede! Hoe oneindig in talent!…In handelen hoe als een engel! In bevattingsvermogen hoe als een god! De schoonheid van de wereld! Toonbeeld van dieren! En toch, voor mij, wat is deze kwintessens van stof? [Bruut en barbaars] De mens verheugt mij niet’ (Hamlet, 1603)!!
Ja, de helft van het menselijke hoofd bestaat uit die gigantische associatie-cortex. We hebben dit ongelooflijke brein dat kan denken en redeneren. Wij zijn de meest briljant slimme der wezens, degenen die, zoals Pascal en Shakespeare zeiden, zijn ‘als een god’ in ons ‘oneindige vermogen’ van ‘rede’ en ‘angst’, een glorieus ‘engelachtig’ wonderkind in staat om ‘rechter van alle dingen’ te zijn en een ‘bewaarplaats van waarheid’. Maar we zijn ook de meest gemene wezens, de meest wrede, het meest in staat om pijn, wreedheid, lijden en vernedering toe te dienen—een soort die zich zo afschuwelijk gedraagt dat we ‘monsters’ lijken, ‘idiot[en]’, ‘een riool van onzekerheid en fouten’ en ‘chaos’, ‘deze kwintessens van stof’, ‘het uitschot van het universum’!
Er is dus een enorme paradox over het zijn van een mens. Hoe zouden wij mensen ook maar als goed kunnen worden beschouwd als al het bewijsmateriaal ondubbelzinnig erop lijkt te wijzen dat we een gebrekkige, slechte, zelfs kwaadaardige soort zijn? Zijn we een soort evolutionaire fout? Een kanker in het universum? Of zouden we mogelijk goddelijke wezens kunnen zijn? Nou, deze kwestie van onze tegenstrijdige aard, deze kwestie van vragen over onze menselijke conditie, is zo’n beangstigende vraag dat hoe meer we erover nadachten, hoe depressiever ons denken werd. Dientengevolge hebben wij mensen geleerd het probleem te blokkeren—te vermijden erover na te denken. Zoals de beroemde psychoanalyticus Carl Jung zei: ‘Wanneer het [onze schaduw, de donkerdere aspecten van onze aard] verschijnt…ligt het geheel binnen de grenzen van de mogelijkheid voor een mens om het relatieve kwaad van zijn aard te herkennen, maar het is een zeldzame en verpletterende ervaring voor hem om in het aangezicht van het absolute kwaad te staren’ (Aion: Researches into the Phenomenology of the Self, 1959; dr. R. Hull, The Collected Works of CG Jung, Vol. 9/2, p. 10). [Meer informatie over wat de menselijke conditie precies is in Video/F. Essay 10.]
Ja, dit ‘aangezicht van absoluut kwaad’ is de ‘verpletterende’ mogelijkheid—als wij mensen ons denken toelaten erover na te denken—dat we inderdaad een vreselijke vergissing kunnen zijn. Er is dus een enorm dilemma over het mens zijn, dat we zonder enig begrijpen geen andere keus hadden dan het uit onze geest te blokkeren—om ons bovendien neer te leggen bij het niet stellen en niet aanpakken van die vraag tot we er een antwoord op konden vinden.
Dat klinkt misschien allemaal buitengewoon, maar als mensen opgroeien, gaan ze nadenken over de onvolmaaktheid van het menselijk bestaan—ze beginnen te worstelen met deze kwestie van de menselijke conditie—vanaf de leeftijd van ongeveer 12 jaar. En om een of andere reden die ze niet begrijpen, lijken volwassenen niet te willen praten over dit enorme probleem, deze enorme ‘olifant’, deze gruwelijke kwestie van waarom mensen zich niet optimaal gedragen. En zo blijven adolescenten alleen achter om zelf te worstelen met de kwestie, en hun denken gaat dieper en dieper, tot op ongeveer 13- of 14- jarige leeftijd de kwestie van de imperfectie van de wereld om hen heen zich begint te ontwikkelen tot de kwestie van waarom zij zichzelf niet ideaal gedragen.
Ze beginnen aspecten van woede, egocentriciteit, zelfzucht en onverschilligheid jegens anderen in zichzelf te ontdekken. En zo wordt de kwestie van de menselijke conditie ‘vanbuiten’ de kwestie van de menselijke conditie ‘vanbinnen’, en wanneer dat gebeurt, beginnen adolescenten suïcidaal depressief te worden. En om die gruwelijke zelfconfrontatie te vermijden, hebben ze geen andere keuze dan in die kwestie van de menselijke conditie te berusten om er nooit meer naar te kijken. Deze overgang van het confronteren van de menselijke conditie naar het leven in ontkenning ervan is het proces waarnaar ik verwijs als ‘Berusting’.
Catherine Yeulet/iStockphoto; yamasan/AdobeStock; Al Troin/AdobeStock
Wanneer adolescenten tussen de 12 en 15 jaar oud zijn, vinden leraren en ouders hen onbereikbaar—ze zitten op hun kamer met muziek hard aan en ze snauwen wanneer ze toegesproken worden. Zeker, we wijten deze welbekende worstelingen van adolescentie aan de hormonale ontreddering die gepaard gaat met de puberteit, de zogeheten ‘puberteit blues’ aan deze bekende worstelingen van de adolescentie, maar het is niet vanwege puberteit en hormonen. De clou zit in het woord ‘blues’, wat depressie betekent; het is een psychologisch probleem, geen fysiek probleem. En zeker, op 13- of 14-jarige leeftijd worden kinderen seksueel rijp, maar fysiek is dat ongeveer de gezondste tijd in hun leven. Om ernstig depressief te zijn tot het punt dat ze de ziekte van Pfeiffer krijgen, een slopende ziekte die vaak halverwege de adolescentie optreedt, is er duidelijk een veel ernstiger, psychologische strijd gaande. Maar omdat volwassenen niet kunnen omgaan met de kwestie van de menselijke conditie, hebben ze dit excuus bedacht dat de adolescent ‘gewoon door de puberteit gaat’, dat het een puberteit-gerelateerde ‘zoenziekte’ is, dat het hun opkomende hormonen zijn. Maar mensen hebben met de aanpassing van puberteit geleefd sinds dieren voor het eerst seksueel werden, dus zijn we daar enorm aan aangepast. Waar we niet aan aangepast zijn geraakt is de gruwel van de onvolkomenheden van het menselijke leven en proberen dat te begrijpen. Wij zijn denkende, begrijpende wezens, dus proberen we als adolescent die onvolmaaktheid te doorgronden, maar volwassenen, die al in berusting zijn, willen niet bij het onderwerp in de buurt komen. Ik bedoel, na twee dagen berusting kun je adolescenten er nog nauwelijks toe brengen om zich die angstaanjagende hoek te herinneren waar ze nog steeds de menselijke conditie het hoofd boden, zo verschrikkelijk was de ontmoeting. Je kunt over Berusting lezen in F. Essay 30, en in hoofdstuk 2:2 van mijn boek VRIJHEID: het einde van de menselijke conditie [FREEDOM: The End Of The Human Condition; VRIJHEID is in het Nederlands online beschikbaar als .pdf document op www.wtmnetherlands.com/freedom], maar het punt van het vermelden ervan is dat het de gemakkelijkste manier levert om te bewijzen hoe beangstigend het onderwerp van de menselijke conditie is geweest—precies hoe ernstig deze ‘olifant’ is waar we niet naar kunnen kijken.
Het volgende dan is een zeldzame beschrijving van een volwassene—een psychiater—die met een adolescent praat die door Berusting gaat. Hij is van de Amerikaanse Pulitzer Prize winnaar en kinderpsychiater Robert Coles: ‘Ik vertel over de eenzaamheid die veel jonge mensen voelen…Het is een eenzaamheid die te maken heeft met een soort van zelfopgelegd oordeel…Ik herinner me…een jongeman van vijftien die zich wat plagerig gedroeg, alleen maar om zich af te sluiten, met zijn hoofd te schudden, geheel weigerde te praten zodra zijn eigen leven en problemen ter sprake kwamen. Hij was met school gestopt…hij zat uren in zijn kamer met de deur dicht naar rockmuziek te luisteren…Ik vroeg hem naar zijn hoofdschuddende gedrag: ik vroeg me af tegen wie hij dat deed. Hij antwoordde: “Niemand.” Ik aarzelde, slikte eens en nam een gok: “Niet jijzelf?” Hij keek me nu recht aan met een aanhoudende blik, voor het eerst. “Waarom zeg je dat?” [vroeg hij]…Ik besloot om de vraag niet te beantwoorden op de manier waarop ik was opgeleid [in wezen ‘opgeleid’ in het vermijden van wat de menselijke conditie werkelijk is]…In plaats daarvan, een beetje ongemakkelijk…hoorde ik mezelf het volgende zeggen: “Ik ben er geweest; Ik weet nog dat ik daar was—weet nog hoe het voelde als ik geen woord tegen iemand kon zeggen”…De jonge man bleef mij aanstaren, sprak niet…Toen hij zijn zakdoek pakte en zijn ogen afveegde, besefte ik dat ze zich waren gaan vullen’ (The Moral Intelligence of Children, 1996, pp.143–144 van 218).
Mygate/Shutterstock; Susan Stevenson/AdobeStock; Sabphoto/AdobeStock
De jongen was in tranen omdat Coles hem had bereikt met wat herkenning en besef van waar hij zo wanhopig mee worstelde. Coles had wat eerlijkheid getoond over wat de jongen kon zien en waar hij mee worstelde, namelijk de gruwel van de uiterste hypocrisie van het menselijk leven, inclusief dat van hemzelf. De jongen zit midden in Berusting, van accepteren dat hij het moet opgeven om te proberen hout te snijden van de menselijke conditie, dit verbazingwekkende raadsel waarom mensen zich zo verdeeldheid-zaaiend gedragen, terwijl ze idealiter het tegenovergestelde zouden moeten doen. En niemand heeft het erover, want als je eenmaal hebt berust, ben je op een missie om die donkere hoek en die donkere kwestie te ontvluchten. Je bent op een missie van zelf-afleiding. Volwassenen vertellen de hele dag alleen maar grapjes en praten over het weer en blijven maar babbelen over nietszeggende dingen, wegblijvend bij die vreselijke kwestie.
Stanislaw Mikulski/AdobeStock; mitarart/AdobeStock
Zoals je zult zien in hoofdstuk 2 van VRIJHEID, is het enige dat je hoeft te doen om volwassen gedrag te begrijpen, rekening houden met dat ze in berusting zijn en leven in ontkenning van de menselijke conditie—dat al hun gedrag wordt gedreven door die ontkenning in stand te houden.
Dus ja, de menselijke conditie is een gruwelijk, niet te confronteren onderwerp geweest zolang we deze niet konden verklaren. Ik heb het horen beschrijven als ‘het persoonlijk onuitsprekelijke’ en ‘de zwarte doos in mensen waar ze niet bij kunnen’ (persoonlijke gesprekken, WTM-records, februari 1995). Dus dat is de reden waarom deze kwestie de grote olifant in onze huiskamer was, de totaal belangrijke kwestie, maar juist de kwestie waar volwassenen nauwelijks van konden toegeven dat het bestond, laat staan erover na te denken.
Nu wat bewijs van hoe indringend deze ontkenning van dit gruwelijke onderwerp van de menselijke conditie is. Filosofie is ‘de studie van waarheden die ten grondslag liggen aan alle werkelijkheid’, en Plato wordt over het algemeen als de grootste filosoof aller tijden beschouwd. Sterker nog, Alfred North Whitehead, die werd beschouwd als een van de grootste filosofen van de twintigste eeuw, zei dat de hele filosofie enkel ‘een reeks voetnoten bij Plato’ is. Dus wat Plato ook maar te zeggen had, was duidelijk ongelooflijk diepzinnig.
Dus Plato is de grootste filosoof in de studie van de waarheden die ten grondslag liggen aan alle werkelijkheid; wat was dan zijn centrale inzicht? Nou, Plato’s meest gewaardeerde werk heet The Republic en in het centrum van The Republic is de allegorie van een grot waar mensen zich verbergen voor de kwestie van de menselijke conditie. Dus dit is de grootste filosoof aller tijden, filosofie nogmaals ‘de studie van waarheden die ten grondslag liggen aan alle werkelijkheid’ zijnde, en hij zegt dat wat ik je moet vertellen is dat het meest dominante kenmerk van het menselijk bestaan is dat mensen zo bang zijn voor deze kwestie van de menselijke conditie dat ze diep onder de grond in een grot leven, zodat ze die niet onder ogen hoeven te zien. Ze hebben een hele wereld van blokkeren en ontkenning gecreëerd in deze grot.
Het volgende is wat Plato eigenlijk schreef, en dit werd ca. 360 v.Chr. geschreven: ‘Ik wil dat je verder gaat met je de verlichting of onwetendheid van onze menselijke omstandigheden ongeveer als volgt voor te stellen. Stel je een ondergrondse kamer voor, zoals een grot met een ingang naar het daglicht geopend en ver ondergronds loopt. In deze kamer zijn mannen die daar gevangenen zijn.’ Plato ging met deze grot-allegorie verder met beschrijven hoe de uitgang van de grot wordt geblokkeerd door een vuur, zodat als een van de gevangenen zou ‘opstaan en zijn hoofd zou wenden en naar het vuur zou kijken en er naartoe zou lopen; al deze handelingen zeer pijnlijk zouden zijn…en hij zou [moeten] omkeren en zijn toevlucht nemen’ in de grot tot ‘schaduwen’, die slechts een ‘illusie’ zijn van de echte wereld buiten de grot. De allegorie maakt duidelijk dat terwijl ‘het licht van het vuur in de grot-gevangenis [overeenkomt] met de kracht van de zon’, en ‘de zon…de dingen die we zien zichtbaar maakt’, zodat we zonder deze alleen ‘vaag kunnen zien en bijna blind lijken’, zich moeten verbergen in de ‘grot’ van ‘illusie’ en ‘bijna blinde’ vervreemding doorstaan oneindig te verkiezen was boven het schroeiende, ‘pijnlijke’ ‘licht’ van het ‘vuur’/’zon’ dat de ondraaglijk deprimerende kwestie van ‘de onvolkomenheden van het menselijk leven’ ‘zichtbaar’ zou maken. (Zie par. 83 van VRIJHEID of je kunt al deze citaten gemarkeerd zien waar ze daadwerkelijk in The Republic verschijnen op www.wtmsources.com/227.)
Dus dat is hoe ernstig en angstaanjagend de kwestie van de menselijke conditie is geweest—wij mensen leven, volgens deze grootste filosoof, diep onder de grond, ons verbergend in een grot van duisternis, om ermee om te gaan. [Je kunt meer lezen over de grot-analogie van Plato in de vorige Video/F. Essay 11.]
Nou, het is logisch dat we in de afwezigheid van begrijpen van de menselijke conditie een of ander excuus moesten bedenken waarom we ons verdeeldheid zaaiend gedragen in plaats van coöperatief en liefdevol, om de negatieve implicaties aan te kunnen. En dus hebben we dat duidelijk gedaan. Zoals uitgelegd in Video/F. Essay 2, bedachten we het excuus dat ons gedrag niet anders is dan dat, gezien in het dierenrijk; dat wij mensen competitief, agressief en zelfzuchtig zijn vanwege ons dierlijke erfgoed. We voerden aan dat we het slachtoffer zijn van wilde dierlijke instincten in ons die ons dwingen om te vechten en te strijden voor voedsel, onderdak, territorium en een partner—dat we overgeleverd zijn aan een biologische noodzaak om onze genen te reproduceren—en we daarom zo competitief en agressief zijn en niet coöperatief en liefdevol. [Je kunt meer lezen over het valse excuus van wilde instincten, en de psychologie achter het gebruik ervan, in Video/F. Essay 14 & F. Essay 20.]
Maar natuurlijk kan deze reden die biologen heden ten dage naar voren hebben gebracht, niet de echte oorzaak zijn van ons competitieve en verdeeldheid-zaaiende gedrag, omdat beschrijvingen van menselijk gedrag zoals egocentrisch, arrogant, geïnspireerd, gedeprimeerd, misleid, pessimistisch, optimistisch, kunstmatig, haatdragend, cynisch, gemeen, immoreel, schuldbeladen, kwaadaardig, psychotisch, neurotisch, vervreemd, allemaal de betrokkenheid in onze soort van een unieke, volledig bewuste denkende geest herkennen, dat er een psychologische dimensie aan ons gedrag zit. Mensen hebben niet geleden aan de op-genetisch-opportunisme-gebaseerde, niet-psychologische dierlijke conditie, maar aan de op-bewuste-geest-gebaseerde, PSYCHOLOGISCH getroebleerde MENSELIJKE CONDITIE.
Natuurlijk, de andere voor de hand liggende reden dat de oude ‘dieren zijn competitief en agressief en daarom zijn wij het’-verdediging simpelweg niet standhoudt, is dat wij mensen geen competitieve, agressieve instincten hebben, maar coöperatieve, liefdevolle, morele instincten, waarvan de expressie , of stem in ons, is wat wij ons geweten noemen. In feite is de reden waarom adolescenten zo depressief worden tijdens hun Berusting en waarom ze niet vallen voor het wilde-instincten excuus en dat aanvaarden (althans niet als ze midden in de Berusting zitten—later pakken ze het vrolijk op, maar voor hun berusting nemen ze het niet aan) is dat hun morele, instinctieve zelf of ziel hen gewaar maakt dat ze idealiter coöperatief en liefdevol zouden moeten zijn. De fundamentele reden waarom mensen schuldgevoelens hebben, is omdat we een moreel geweten hebben. Zoals ik volledig uitleg in hoofdstuk 5 van VRIJHEID en samenvat in F. Essay 21, is het instinctieve erfgoed van onze soort een van coöperatief en liefdevol zijn, niet van competitief en agressief zijn.
Dus ja, in werkelijkheid weten we allemaal dat de oude ‘dieren zijn competitief en agressief en daarom zijn wij het’-verdediging niet standhoudt. Het verklaart niet onze psychologisch verontruste, schuldbeladen menselijke conditie. Dus dat is waar het menselijk ras en de biologie zijn vastgelopen, wachtend, in een steeds meer verontruste toestand, op de echte verklaring voor onze psychologisch getroebleerde, schuldbeladen menselijke conditie die het dilemma van het menselijk leven uiteindelijk zal doorgronden–begrijpen en vrede naar de menselijke geest brengt op het meest diepgaande, fundamentele, diepe, volledig verantwoorde, waarheidsgetrouwe niveau.
Dus hadden we de psychose-aangaande-en-oplossende, echte verklaring van de menselijke conditie nodig. Het excuus dat we concurrerend en agressief zijn vanwege ons dierlijke erfgoed heeft ons duidelijk geholpen ons te redden zolang we wachtten op de echte uitleg; het maakte deel uit van de oneerlijke ‘schaduwen’ in de grot die Plato beschreef, die slechts een ‘illusie’ waren van de echte wereld—een oneerlijkheid die betekende dat we slechts ‘vaag’ konden ‘zien en bijna blind lijken’ voor de waarheid over onze menselijke conditie. Maar we hebben nu het punt bereikt waar we die ‘blind[heid]’/vervreemding/psychose-beëindigende, echte verklaring wanhopig hard nodig hebben, die ene die echt afrekent met het psychologische dilemma van de menselijke conditie en dit verklaart. Het brengen van opluchtend begrijpen naar de psychose in mensen is wat uiteindelijk die psychose verlicht en de transformatie van het menselijk ras bewerkstelligt door het verheffende begrijpen van de duistere kant van onszelf—van onze ‘schaduw’, zoals Jung het noemde. Het doorgrondt de duistere kant van onszelf, zodat het ons niet langer kan verontrusten en lastigvallen.
Michael Leunig is een Australische striptekenaar. Er staan heel wat van zijn striptekeningen in VRIJHEID en de volgende is nog een dodelijk eerlijke. Het toont een grote wirwar van verwarring. Ik bedoel, wat Leunig uitbeeldt, is hoe het tot nu toe was om betekenis te geven aan het menselijke leven. Het is gewoon onmogelijk geweest, alleen maar één gigantisch mysterie. Hoe doorgrond je deze verwarring in hemelsnaam? Mensen praten de hele dag met elkaar, maar ze dringen niet door tot het probleem waar we echt last van hebben; ze ontrafelen de wirwar van wat het is om mens te zijn, niet. Het is dus allemaal alleen maar een grote verwarrende puinhoop.
Tenzij we het begrijpen van de menselijke conditie vonden, zouden we als soort eindigen in deze totale warboel van verwarring en verbijstering over waarom we zijn zoals we zijn. De ultieme kennis die we nodig hadden was het begrijpen van de menselijke conditie. Als we die eindelijk kunnen doorgronden, zal de hele warboel zich ontrafelen. Dus Leunig’s spotprent is een zeer krachtige metafoor van onze staat van onwetendheid—van niet in staat zijn om onszelf te begrijpen, om de duistere kant van onszelf te doorgronden, om de psychose in ons waarheidsgetrouw te begrijpen, om te begrijpen waar alle pijn en lijden en frustratie vandaan komen.
Goed, dus dat is hoe belangrijk de verklaring van de psychologisch verontruste, door-schuld-geteisterde menselijke conditie is. Dat verheffende begrijpen is het enige dat het leed in de wereld echt kan verlichten!
Ik wil nu de verlossende en psychologisch helende verklaring van de menselijke conditie presenteren waarvan ik zeg dat die volledig verantwoord en daarom waar is, en die in zijn geheel wordt gepresenteerd in VRIJHEID. [De verklaring is geïntroduceerd in Video/F. Essay 3, en er staat ook een korte samenvatting van in Hoofdstuk 1 van VRIJHEID, een uitgebreidere uitleg in Hoofdstuk 3 en een presentatie ervan in Deel 2 van het samenvattende boekje Transformeer jouw leven en redt de wereld.]
Om deze verklaring te geven, zal ik een eenvoudige analogie gebruiken.
Als je eerlijk nadenkt over de menselijke situatie, is de verklaring van onze conditie niet zo moeilijk te vinden als je bedenkt wat uniek is aan mensen: we zijn volledig bewust. En als je daar verder over nadenkt moeten wij mensen, voordat we een volledig bewuste soort zijn geworden, beheerst zijn geraakt door instincten die werden verkregen door natuurlijke selectie, zoals andere dieren dat worden. En natuurlijk kon de bewuste geest, toen we bewust werden, ervaring doorgronden, oorzaak en gevolg begrijpen. Zenuwen werden oorspronkelijk ontwikkeld voor de coördinatie van beweging bij dieren, maar, eenmaal ontwikkeld, leidde hun vermogen om indrukken op te slaan—waarnaar wij verwijzen als ‘geheugen’—tot het potentieel om het begrijpen van oorzaak en gevolg te ontwikkelen. Als je eerdere gebeurtenissen kunt onthouden, kun je ze vergelijken met huidige gebeurtenissen en kun je vaak voorkomende gebeurtenissen afleiden, en op basis van wat in het verleden vaak is gebeurd, kun je voorspellingen doen over wat er in de toekomst waarschijnlijk zal gebeuren, wat nog meer feedback kan leveren om je inzichten steeds verder te verfijnen.
Nou, indien voldoende ontwikkeld, betekent dit vermogen om te begrijpen en ervaring te doorgronden, oorzaak en gevolg, dat je vervolgens kunt begrijpen/beredeneren hoe ervaringen met elkaar in verband staan; je kunt bewust worden. Vermoedelijk raakte deze enorme ‘associatie-cortex’, zoals deze wordt genoemd, in ons hoofd, die informatie associeert of vergelijkt en daardoor in staat is om ervaring te begrijpen, in ons geval voldoende ontwikkeld om volledig bewust te worden. [Zie F. Essay 24 voor de verklaring van hoe het bewustzijn in mensen ontstond.] Op dat punt volgt hieruit dat wij mensen de controle voor het beheer van ons leven hebben kunnen overnemen van onze instincten, want nu we kunnen begrijpen hoe de wereld werkt, kunnen we met onszelf redeneren hoe we dingen moeten doen. Met andere woorden, op een bepaald moment, toen we ons bewust werden, moeten we onze oorspronkelijke instinctieve oriëntaties voor het beheer van ons leven hebben uitgedaagd. En als we daar over nadenken, is het logisch dat er een botsing tussen deze twee aspecten van onszelf moet zijn geweest—tussen ons op-genen-gebaseerde instinctieve lerende/oriënterende systeem en onze nieuwere bewuste geest die de wereld kon begrijpen.
[F. Essay 53, getiteld Het instinct vs. intellect is de voor de hand liggende en echte verklaring van de menselijke conditie, zoals waar al deze grote denkers van getuigen, toont hoe duidelijk zichtbaar de instinct vs. intellect-elementen van de menselijke conditie zijn wanneer iemand bereid is om eerlijk en waarheidsgetrouw over het onderwerp na te denken. Je kunt een link ernaar vinden aan het einde van dit essay.]
Dus, met behulp van een zeer eenvoudige analogie, zal ik nu een scenario creëren om de menselijke conditie en, in feite, alle aspecten van het menselijk leven te simuleren en te verklaren. Het doel is om je te laten zien wat er zou gebeuren als we een volledig bewuste geest in de kop zouden plaatsen van een dier dat al instinctief beheerst wordt. Dus laten we een ooievaar pakken, een grote vogel (omdat we willen dat hij de capaciteit heeft om dit grote brein te dragen), en laten we een volledig bewuste geest in zijn kop planten. We zullen hem Adam Ooievaar noemen omdat deze analogie overeenkomsten heeft met het verhaal van de Hof van Eden, waar Adam en Eva de vrucht van de boom van kennis nemen—ze worden bewust en gaan op zoek naar begrijpen. In dat verhaal worden Adam en Eva, wij mensen, verbannen als slecht en kwaadaardig. Dit verhaal heeft echter een zeer andere uitkomst.
Dus we hebben Adam Ooievaar en we hebben deze grote hersenen in zijn kop gestopt.
Nou broeden ooievaars ‘s zomers op de daken in Europa en migreren ze vervolgens, wanneer de winter aanbreekt en het koud is, terug langs de kust van Afrika om zich te voeden in de moerassen van Zuid-Afrika. Natuurlijk is deze migratie niet een begrijpen van waar ze al dan niet moeten vliegen. Het is slechts een door duizenden jaren van natuurlijke selectie verworven oriëntatie, waarbij bijvoorbeeld alle ooievaars met de genetische opmaak die hen ertoe liet neigen om over de Sahara te vliegen, geroosterd werden, zodat nu alle ooievaars georiënteerd zijn om om de kust van Afrika heen te vliegen. Ze hebben die perfect instinctieve oriëntatie van waar te vliegen en waar niet te vliegen, maar natuurlijk begrijpen ze niet waar ze al dan niet moeten vliegen.
Dus wat zou er gebeuren als we een volledig bewuste geest, zoals mensen hebben, in de kop van een van deze ooievaars zouden enten? En laten we ons dan voorstellen dat we achter Adam Ooievaar kunnen zitten in een ultralicht vliegtuig en zien wat er gebeurt. Nou, we zien dat Adam Ooievaar met de andere ooievaars meevliegt, perfect instinctief georiënteerd, maar dan voor zichzelf begint te denken. Hij zegt: ‘Ik zie daar een eiland met een paar appelbomen liggen, ik denk dat ik naar beneden vlieg en wat appels ga halen.’
Dus gaat Adam van koers om zijn eerste grote experiment in zelf-aanpassing uit te voeren. Maar wat gaat er gebeuren? Zijn instinctieve vliegroute gaat niet naar het eiland, dus zijn instinctieve zelf zal proberen hem terug te trekken naar de vliegroute. Dus deze ooievaar [wijzend naar de rechter ooievaar in de bovenstaande Adam Ooievaar-afbeelding] vertegenwoordigt zijn instinctieve zelf en de andere ooievaars vertegenwoordigen die die nog geen volledig bewuste geest hebben. Ze willen allemaal dat hij op deze koers blijft en zeggen in feite: ‘Je moet hier op koers blijven, Adam, je vliegt niet op koers.’
Nu heeft Adam twee keuzes. Hij kan terug op koers gaan vliegen en zijn instinctieve zelf en de andere ooievaars zullen gelukkig zijn en hem niet bekritiseren. Maar hij heeft een bewuste geest; hij moet naar kennis zoeken—hij kan zijn brein er niet uitsnijden en weggooien. Dus na een poosje beseft hij dat hij moet doorzetten met zijn speurtocht naar kennis, omdat hij alleen door het uitvoeren van deze experimenten in zelfbeheer zal uitvinden wat het juiste en het onjuiste begrijpen is. Dus hij besluit: ‘Ik kan het niet uitleggen, maar ik moet doen wat ik moet doen. Ik zal moeten doorzetten met deze experimenten.’
Dan komt Adam een ander eiland tegen en denkt: ‘Ik zal daar naar beneden vliegen en daar rusten’, en dus voert hij een ander experiment in zelf-aanpassing uit. Weer bekritiseert zijn instinct hem omdat hij van de koers afwijkt. Deze rode, gekartelde lijn tussen de twee ooievaars in de tekening vertegenwoordigt de botsing [wijzend naar de bovenstaande Adam Ooievaar-afbeelding]. Het probleem is dat Adam feitelijk niet bij zijn instinctieve zelf kan gaan zitten en zeggen: ‘Houd hiermee op voordat alles ontspoort. Terwijl jij perfect georiënteerd bent op waar te vliegen en waar niet te vliegen, begrijp je niet waar we moeten vliegen. Ik ben een begrijpend systeem. Ik moet begrijpen waarom ik die kant op moet vliegen en niet deze kant op. Dus vertel me vooral wanneer ik van koers af ben, maar bekritiseer me niet voor het uitvoeren van deze experimenten in zelf-aanpassing.’ Als hij dit gesprek had kunnen hebben, zou deze oorlog in zichzelf niet zijn gebeurd.
Adam Ooievaar bevindt zich duidelijk in een patstelling: hij heeft op dit punt geen kennis—hij kan niet verdedigen wat hij doet, dus hij kan zichzelf niet verklaren. En dus, niet in staat om zichzelf te verklaren, gebeurden er onvermijdelijk drie dingen. Hij probeerde de kritiek te blokkeren: ‘Ik wil er niet naar luisteren. Ik ben niet slecht, ik kan niet uitleggen waarom, maar dat ben ik niet.’ Hij werd boos jegens de kritiek. Hij zei: ‘Luister! Ik ben niet slecht als ik van koers af vlieg. Ik moet het doen, maar ik kan niet uitleggen waarom ik het moet doen!’ En hij werd egocentrisch. ‘Ego’ betekent, als je het in het woordenboek opzoekt, ‘bewust denkend zelf’; het is gewoon een ander woord voor het intellect. Dus het ego of het bewust denkende zelf raakte gecentreerd of gefocust op proberen zichzelf te bevestigen. Adam werd egocentrisch, uit elke situatie winst nodig hebbend, wat versterking nodig hebbend om zichzelf te ontdoen van de kritiek waarmee hij moet leven.
Dus, Adam Ooievaar is vervreemd, boos en egocentrisch geworden—en eigenlijk vallen de zogeheten zeven doodzonden onder deze drie gedragingen. Hij/wij mensen werden–omdat het onze soort was die bewust werd—lijders aan de menselijke conditie.
Zeer significant, als we een stap terug doen en naar deze situatie kijken, wie is dan de held van het verhaal? Zeker is dat Adam—wij mensen—omdat hij/wij de moed moesten hebben om van koers af te gaan en naar kennis te zoeken en te lijden aan het worden van een verstoorde vervreemde, boze en egocentrische individu, totdat hij/wij voldoende kennis vonden om zichzelf/onszelf te verklaren.
Joe Darion’s tekst van het nummer The Impossible Dream, dat in de musical over Don Quichot uit 1965, de Man of La Mancha zit, drukt de paradox van de situatie uit in de regel, we moesten ‘bereid zijn om de hel in te marcheren voor een hemelse zaak’. We moesten onszelf verliezen om onszelf te vinden. We moesten lijden aan verstoord raken om kennis te vinden, uiteindelijk voldoende kennis om te verklaren en te begrijpen waarom we onze instincten moesten trotseren en verstoord moesten raken. En na ongeveer twee miljoen jaar (want dat is hoe lang mensen volledig bewust zijn), is het die voldoende kennis die ten slotte in VRIJHEID is gepresenteerd.
De wetenschap heeft het ten slotte mogelijk gemaakt om onszelf te verlossen omdat zij het ten slotte mogelijk heeft gemaakt om het verschil uit te leggen tussen het op-genen-gebaseerde leersysteem, dat soorten oriëntaties geeft, en het op-zenuwen-gebaseerde leersysteem, dat het mogelijk maakt om de wereld te begrijpen.
We kunnen nu zien dat het Bijbelse verhaal van Adam en Eva in de Hof van Eden de primaire situatie beschrijft, betreffende onze menselijke conditie van de psychologisch verstorende strijd die opkwam tussen onze instincten en de speurtocht van ons bewuste intellect naar kennis. Er staat dat Adam en Eva/wij de ‘vrucht’ (Genesis 3:3) ‘van de boom van kennis’ namen (Gen. 2:9, 17) en ‘ongehoorzaam’ waren (de term die veel wordt gebruikt in beschrijvingen van Gen. 3). Met andere woorden, we ontwikkelden een bewuste geest en vrije wil. Maar in dat pre-wetenschappelijke verhaal staat dat Adam en Eva vervolgens zondig werden en ten gevolge daarvan werden ‘verbannen…uit de Hof van Eden’ (Gen. 3:23) van de bijzondere coöperatieve en liefdevolle, onschuldige instinctieve staat van onze soort omdat ze ‘kwaadaardig’ zijn geworden (Gen. 3:22), terwijl deze wetenschappelijke presentatie zegt: “Nee, nee, dat verhaal heeft het verkeerd”. Adam en Eva/wij zijn eigenlijk de helden van het hele verhaal van het leven op Aarde. Dit komt omdat de bewuste geest welzeker de grootste uitvinding van de natuur is, en om deze taak gegeven te worden om te zoeken naar begrijpen wanneer de hele wereld jou veroordeelt—omdat alle andere onschuldige ooievaars en de hele natuur, de zon die opkomt, de regen, de wolken, de natuurlijke wereld is geassocieerd met ons oorspronkelijke instinctieve zelf—was de moeilijkste taak die je je maar kunt voorstellen. De hele wereld sloot zich, in feite, tegen ons bij elkaar aan, veroordeelde onze zoektocht naar kennis—maar die veroordeling was nooit gerechtvaardigd. Al die tijd waren Adam Ooievaar/wij mensen goed en niet slecht, maar konden we niet verklaren waarom.
Stel je de pijn van de situatie voor; bijvoorbeeld, stel je voor dat je in een dorp woont waar iedereen had afgesproken om geen onkruid te planten, en je toch distels moest planten, maar je kon niet uitleggen waarom. Al na één dag zullen de mensen in je dorp dode katten in je brievenbus stoppen en niet meer met je willen praten in de winkel. De situatie zou al na één dag van die veroordeling en verbanning gruwelijk zijn; nou, stel je een leven van twee miljoen jaar van onterecht veroordeeld zijn op deze planeet voor!
Dus pas toen de wetenschap (wat letterlijk ‘kennis’ betekent, afgeleid van het Latijnse woord scientia) het sleutel begrijpen vond dat uitleg van de menselijke conditie mogelijk maakt (wat is dat het op-genen-gebaseerde leersysteem een soort alleen maar kan oriënteren terwijl het op-zenuwen-gebaseerde leersysteem, de bewuste geest, de wereld moet begrijpen) konden we onszelf ten slotte van de kwelling van de menselijke conditie ontdoen. En de ultieme kennis die we nodig hadden was begrijpen van de menselijke conditie, de verklaring voor waarom we goed zijn en niet slecht. Dan, en alleen dan, kon deze grote schuldenlast van de schouders van het menselijk ras worden getild en kon iedereen ten slotte ontspannen en zichzelf begrijpen en zonder verwijten naar deze donkere hoek van de menselijke conditie in zichzelf kijken.
Dit is een enorme doorbraak—omdat het natuurlijk niet Adam Ooievaar was maar wij mensen die volledig bewust werden en leden aan deze gruwelijke breuk tussen ons instinctieve zelf of ziel en ons nieuwere bewuste zelf. En je zult zien dat dit verhaal nog gecompliceerder wordt, omdat onze instinctieve oriëntatie niet op een of andere vluchtroute was, maar feitelijk op een zich op een coöperatieve, liefdevolle manier gedragen.
Zoals ik eerder zei, wij mensen hebben een moreel bewustzijn dat wil dat we ons onzelfzuchtig gedragen. Hoe we een onvoorwaardelijk onzelfzuchtig, altruïstisch moreel geweten hebben verworven, is een van de grote mysteries van de biologie, maar je zult zien dat het nog een verklaring was waar we geen toegang toe hadden totdat we de menselijke conditie konden verklaren. Wanneer je de menselijke conditie verklaart, kan plotseling van alle ‘grot spraak’, alle oneerlijke excuses die we in de grot hebben gebruikt, zoals dat we dierlijke instincten hebben, worden afgezien en kunnen we naar buiten de zon ingaan en leven met de waarheid en van daaruit verder gaan naar een menselijke-conditie-opgeloste nieuwe wereld.
Dus nu kunnen we uitleggen hoe wij mensen onze onvoorwaardelijk onzelfzuchtige, morele instincten hebben verworven. En zoals ik in hoofdstuk 5 van VRIJHEID en in F. Essay 21 uitleg, werd dit bereikt door middel van koestering, de ogenschijnlijke onvoorwaardelijk onzelfzuchtige liefde van een moeder voor haar baby. Je kunt onmiddellijk zien wat voor ondraaglijk confronterende waarheid dit was die we moesten ontkennen toen we niet konden verklaren waarom we zo vervreemd en zelfzuchtig waren geworden en niet in staat om onvoorwaardelijk lief te hebben. Geen enkel kind is adequaat gekoesterd zolang de gruwelijke strijd om kennis te vinden aan de gang was. En totdat we die gruwelijke strijd konden verklaren, konden we de onverdraaglijke waarheid niet toegeven dat het koestering is dat ons mens(elijk) maakte.
Ja, pas nu we kunnen verklaren waarom we verstoord raakten, kunnen al onze verdedigende en ontwijkende manieren van omgaan tot een einde komen. Pas nu we Plato’s grot van oneerlijke ontkenning kunnen verlaten, kunnen we van onder de grond uitkomen en leven in de warme, helende zonneschijn van begrijpen.
Dus dat is een korte uitleg van onze verstoorde menselijke conditie—en als je erover nadenkt, is het echt een voor de hand liggende verklaring, wat, zoals vermeld, is waarom ook andere denkers de belangrijkste elementen geïdentificeerd hebben [zie F. Essay 53]. Wij werden bewust en waren toen in oorlog met onze instincten, met onze psychose ten gevolge van dat conflict. ‘Psych’ betekent ziel van het Griekse woord psychē, en ‘ose’ betekent ziekte of ziek zijn. De menselijke geest raakte bezig met ontkenning, dus werden we psychotisch en neurotisch, ‘neuron’ zenuwen betekenend, ‘intellect-ziekte’.
Dit is de verklaring van de psychologisch verstoorde staat van de menselijke conditie. En het is enkel door het vinden van deze verklaring dat de psychose kan worden verlicht, dat het menselijk ras ten slotte op het diepste fundamentele niveau kan worden genezen. Het vinden van deze verklaring brengt begrijpen naar de donkere kant van onszelf.
Dus de wetenschap is de bevrijder van de mensheid, de ‘messias’ zo je wilt—omdat de wetenschap het eindelijk mogelijk maakt om uit te leggen dat we goed zijn en niet slecht. De wetenschap vond de dubbele helix (DNA), zij vond het begrijpen van hoe het op-genen-gebaseerde leersysteem werkt, en de principes achter natuurlijke selectie, en het begrijpen van zenuwen en hoe ze herinnering kunnen ontwikkelen en dat je, als je eenmaal herinnering hebt, ervaringen kunt vergelijken en zo, en bewust wordt.
Dus het is het vermogen om nu het verschil te verklaren tussen het op-zenuwen-gebaseerde en het op-genen-gebaseerde leersysteem of informatieverwerkingssystemen, dat ons ten slotte toelaat om onze psychologisch-getroebleerde menselijke conditie te verbeteren of tot rust te brengen–en daarmee het menselijk ras te transformeren van een menselijke-conditie-getroffen staat naar een menselijke-conditie-vrije staat. [Je kunt lezen hoe het leven van iedereen onmiddellijk kan worden getransformeerd in F. Essay 15.]
Dat is in wezen wat mijn boek presenteert.
Ik leg even snel deze omslag van mijn boek VRIJHEID: Het einde van de menselijke conditie uit [hieronder getoond]. Deze toont hier die grote, grote zon die VRIJHEID voorstelt, en zo is VRIJHEID de ultieme strijdkreet voor de mensheid wanneer zij eindelijk een doorbraak maakt naar de helderheid en het begrijpen van onszelf vindt. Dus de opkomende zon was historisch gezien het symbool van mensen die eindelijk zijn doorgebroken en zichzelf van de menselijke conditie hebben verlost—en het enige woord dat in je opkomt als je dat doet is VRIJHEID. En om uit te leggen wat je bedoelt met die VRIJHEID zou je zeggen dat de menselijke conditie tot een einde is gebracht, je bent vrij.
Dus [wijzend naar de titel en de ondertitel van het boek], ‘VRIJHEID: het einde van de menselijke conditie: eindelijk, de verlossende, verzoenende en rehabiliterende biologische verklaring van de menselijke conditie die de droom van het aanbreken van begrijpen teweegbrengt [opkomende zon] en al het leed en conflict op aarde beëindigt’–wat is waarom deze mensen op de omslag dansend van vreugde zijn weergegeven.
Het beeld van de zon die vrijheid vertegenwoordigt, kennis vindt, de dageraad van het begrijpen van onszelf, is sinds onheuglijke tijden bij ons, en dus speel ik gewoon wat muziek af. Dit is Jim Morrison van The Doors die hun lied uit 1968 Waiting for the Sun zingt. Luister naar de woorden: ‘♫ Bij de eerste flits van Eden / Rennen we omlaag naar de zee / Staan daar op de kust van de vrijheid / Wachtend op de zon / Wachtend op de zon / Wachtend op de zon / … Wachtend tot je me vertelt wat er mis ging ♫’
Let op de sleutelwoorden: ‘vrijheid…wachten…rennen omlaag…de kust van de vrijheid…wachtend op de zon [begrijpen]…om me [ons] te vertellen wat er mis ging [waarom zijn we gaan lijden aan de menselijke conditie]’.
Je vraagt je misschien af waarom Jim Morrison en zijn bandleden zichzelf ‘The Doors’ noemden. De naam komt uit William Blake’s gedicht, The Marriage of Heaven and Hell, en je kunt in die titel zien dat Blake anticipeerde op de tijd dat de hemel en de hel, het goede en slechte in ons, eindelijk zouden worden verzoend. Het herkent dat de tijd nu is aangebroken voor het verzoenen van de polaire tegenstellingen in onze opmaak. In zijn boek The Marriage of Heaven and Hell schreef Blake van een tijd: ‘Wanneer de deuren van perceptie worden gereinigd, zal de mens de dingen zien zoals ze werkelijk zijn. Want de mens heeft zichzelf opgesloten, totdat hij alle dingen door nauwe spleten in zijn grot ziet’ (1790). De ‘grot’ is vergelijkbaar met de metaforische grot van Plato waarin we ons hebben verborgen. Om terug te keren naar de Adam Ooievaar-analogie, zegt Blake dat we op een dag, als we deze huidige verstoorde toestand van woede, egocentrisme en vervreemding kunnen verzoenen met de onschuldige toestand uit het verleden van ons soort (in essentie onze verdeeldheid-zaaiende conditie, onze gespleten aard) we ons niet langer bezig zullen houden met ontkenning en woede en egocentrisme, en we de wereld plotseling zullen kunnen zien zoals zij werkelijk is. Weet je, elke minuut van elke dag hebben wij mensen geprobeerd om een overwinning te behalen voor ons onzekere ego—onszelf positioneren om ermee om te gaan, proberen onszelf succesvol te maken en wat verlichting te krijgen van de onzekerheid, veroorzaakt door het niet kunnen begrijpen waarom we goed zijn en niet slecht.
Dus, ‘Wanneer de deuren van perceptie worden gereinigd, [wanneer we onszelf kunnen doorgronden] ZAL de mens de dingen zien zoals ze werkelijk zijn’. Dat is wat er gebeurt als je dit begrijpen vindt en je het verteert; het zal je weer tot leven wekken. Ik bedoel, dat was waar dat andere nummer van The Doors, Break On Through [1966], naar uitkeek: ‘♫ Weet je dat de dag de nacht vernietigt / Nacht de dag verdeelt / Probeerde te vluchten / Probeerde zich te verbergen / Door te breken naar de andere kant ♫’
Veel waarheid ligt verborgen in liedjes omdat we de waarheid over de verloren staat van onschuld van onze soort merendeels uit onze geest moesten blokkeren. Het was een ondraaglijke waarheid, maar desalniettemin bestaat er in ons deze fabelachtige, opwindende hoop en droom dat we ons op een dag zouden bevrijden van de menselijke conditie. We wilden de waarheid niet erkennen van de liefhebbende, coöperatieve, bezielde wereld waarin we ooit leefden, en van onze verwachting er op een dag naar terug te kunnen keren, omdat het in onze huidige enorm verstoorde, duistere, ziel-vernietigde, grotachtige wereld moeten leven, ondraaglijk zou maken. Maar toch, zo nu en dan borrelde die diepere waarheid van onze reis van verstoordheid naar vrijheid op naar de oppervlakte in liedjes en in poëzie. Rijm en ritme zijn prachtige voertuigen geweest om dit opborrelen te laten gebeuren—om wat waarheid naar buiten te laten die we anders niet konden uiten.
Dus, middels de woorden van liedjes en poëzie laten we heel wat waarheid door onze bewaking glippen. Dus wat zei Jim Morrison hier: ‘Weet je dat de dag de nacht vernietigt’? De ‘nacht’ leeft duidelijk in deze grot van duistere ontkenning, niet in staat om de confrontatie met de kwestie van de menselijke conditie aan te gaan. Dus de ‘dag’ is de zon, de waarheid. De tekst ‘Nacht verdeelt de dag’ is soortgelijk aan Plato’s grot-allegorie, de nacht—de duisternis—weerhoudt ons ervan om naar de dag te kijken; weerhoudt ons ervan de confrontatie met de zon aan te gaan.
Jim Morrison zegt: ‘Probeerden te vluchten / Probeerden ons te verbergen’, we waren ontwijkend, we probeerden winst te behalen uit allerlei avonturen en escapisme en probeerden ons te verbergen voor de waarheid door haar te ontkennen. En we droomden van deze dag dat we konden ‘doorbreken naar de andere kant’. Maar de andere kant van wat? Van deze duistere, gruwelijke staat waarin we hebben moeten leven. Iemand vroeg me eens wat ik van Jim Morrison vond, omdat hij zo’n beetje zelfmoord leek te hebben gepleegd, wat zo’n tragedie was, hij vernietigde zichzelf gewoon met drugs. Maar dat is het nou net met Jim Morrison—hij was zo’n heldhaftige persoon. Hij besloot in feite: ‘Kijk, ik wil niet in deze bloedige grot wonen. Als ik niet naar buiten kan, de zon in, als ik niet kan ‘doorbreken naar de andere kant’, wil ik geen deel meer uitmaken van deze lelijkheid en krankzinnigheid.’ Dus hij heeft zichzelf gewoon vernietigd met drugs en zo. Hij was ongelooflijk eerlijk. (Natuurlijk moesten mensen ook de moed en vastberadenheid hebben om onze steeds meer gecorrumpeerde staat te dragen, om de uiterst belangrijke speurtocht naar kennis vol te houden.)
Dus ja, je kunt in de tekst van Break On Through het hele verhaal van de menselijke conditie zien. Er zijn veel andere nummers die ik snel kan noemen en die je laten zien hoeveel waarheid er in nummers kan doorklinken.
Kijk eens naar Bono’s woorden van het U2-nummer uit 1987 Where The Streets Have No Name: ‘Ik wil de muren die ons binnenhouden, afbreken [dus daar is de grot weer], ik wil de vlam aanraken [de waarheid die gruwelijk confronterend is geweest], waar de straten geen naam hebben [ik wil naar die plek waar geen egocentriciteit meer is waar de straten helemaal geen naam hebben]. Ik wil de zon op mijn gezicht voelen [daar is de zon weer], de stofwolk zonder een spoor zien verdwijnen [ik wil het einde van de menselijke conditie zien].’
En uit U2’s nummer Love Rescue Me uit 1988, ‘Liefde [waarheid] red mij’. Liefde is uiteindelijk waarheid. De ultieme vorm van liefde is mededogen, is de waarheid over onszelf; dus ‘Liefde [waarheid] red mij…laat me opstaan…mijn eigen handen houden me gevangen [mijn eigen handelingen hebben ertoe geleid dat ik een vreselijk boze, egocentrische en vervreemde man ben]…En de zon in de lucht maakt een schaduw van jou en mij [deze onthult ons]…ik ben hier zonder een naam [ik ben vervreemd], in het paleis van mijn schaamte’. En dan heeft Bono iets grappigs dat hij toevoegt aan het einde waar hij droomt van wanneer we vrij zijn van de menselijke conditie en hij zegt: ‘Ik heb mijn verleden veroverd [het begrijpen van de menselijke conditie gevonden], de toekomst is eindelijk hier, ik sta aan de ingang van een nieuwe wereld die ik kan zien. De ruïnes rechts van mij zullen mij spoedig uit het zicht verloren zijn. Liefde red mij.’ Hij pleit in principe voor het verschijnen van de waarheid op deze godverlaten planeet en ons van onszelf te redden. Want als je aan het verhaal van Adam Ooievaar denkt, is boos, egocentrisch en vervreemd worden de prijs voor het zoeken naar kennis. Dus hoe langer het zoeken doorgaat zonder dat Adam die kennis vindt, hoe bozer, egocentrischer en vervreemder hij wordt totdat hij beangstigend, gruwelijk boos, egocentrisch en vervreemd raakt. En dat is waar het menselijk ras nu is. Bovendien leven we op de drempel van terminale vervreemding, zelfvernietiging. [Lees meer over de eindspel situatie waarin de mensheid is gearriveerd in F. Essay 55.] Dus ja, we hebben ‘Liefde [waarheid] red mij [ons]’ nodig.
De rockmusical Hair uit 1967 bevatte een nummer dat pleitte voor ‘Laat de zonneschijn binnen’, evenals het nummer Aquarius dat op dezelfde manier anticipeert op de tijd van ‘Harmonie en begrijpen, sympathie en vertrouwen in overvloed. Geen onwaarheden of scheldwoorden [alle oneerlijkheid van het soort onzin waar we over praten en alle excuses die we in de grot gebruikten, omdat we de waarheid niet onder ogen konden zien, zijn niet langer nodig], gouden levende dromen van visioenen, mystiek kristallen openbaring en de ware bevrijding van de geest [hoe duidelijker dan dat kun je een beschrijving van onze vrijheid van de menselijke conditie krijgen]. Aquarius!…Terwijl ons hart door de nacht klopt, dansen we tot het aanbreken van de dag [daar is de zon weer], om de dragers van het water te zijn, ons licht zal de weg wijzen’. Dus die mensen onderaan de omslag van VRIJHEID dansend tot de dageraad? Nou, die is nu gearriveerd.
De woorden van Walter Earl Brown’s lied If I Can Dream uit 1968, uitgevoerd door Elvis Presley, zeiden: ‘Ooit moet er vrede en begrijpen zijn, sterke winden van belofte die alle twijfel en angst zullen wegblazen. Als ik kan dromen van een warmere zon [daar is de zon weer], waar hoop op iedereen blijft schijnen…We zitten gevangen in een wereld die last heeft van pijn…Toch weet ik zeker dat het antwoord op een of andere manier zal komen, daarbuiten in het donker, is een wenkende kaars.’ Ik kan vermelden dat Brown bij het schrijven van dit nummer zei dat hij de opdracht had om een lied voor Elvis te schrijven en dat de tekst daarvoor gewoon niet wilde komen, maar dat hij toen midden in de nacht deze openbaring had en plotseling verbinding had met al dit materiaal en het er gewoon uit kwam stromen—in woorden die zo’n waarheidsgetrouwe beschrijving van deze tijd zijn, waarin we ten slotte doorbreken naar de helderheid.
Cat Stevens (of Yusuf Islam zoals hij nu heet) schreef het nummer Peace Train uit 1971, dat de tekst bevatte: ‘Ik heb de laatste tijd gelachen, dromend over de wereld als één. En ik geloof dat het zou kunnen, op een dag gaat het komen. Want buiten op de rand van de duisternis rijdt er een vredestrein [dat is bijna hetzelfde als wat Walter Earl Brown zei, ‘daarbuiten in het donker, is een wenkend kaars’]…[om] me weer naar huis te brengen. iedereen spring op de vredestrein…kom en voeg je bij de levenden’—beëindig dit grot-bestaan en breng ons thuis, want (zoals ik uitlegde in hoofdstuk 5 van mijn boek VRIJHEID en in F. Essay 21) voor wij lijders aan de menselijke conditie werden, bewust werden, leefden we in deze coöperatieve, liefdevolle staat. Dus is er deze droom om ons weer naar huis te brengen.
En in Changes IV [1971] zong Cat Stevens: ‘Voel je geen verandering komen vanaf een andere kant van de tijd, die de muren van stilte afbreekt [alle oneerlijkheid], schaduwen uit je geest tilt [alles eindelijk begrijpend]…Gisteren is voorbij, laten we nu allemaal gaan leven voor dat ene dat zal standhouden [omdat dit verzoenend begrijpen voor altijd een einde maakt aan ‘verstoordheid’. Want dat is wat het is als Adam Ooievaar boos, egocentrisch en vervreemd wordt—‘verstoord’. We noemden het ‘beschadigd’ of ‘kwaadaardig’ worden, maar dat heeft negatieve connotaties. Het is een psychologische verstoring, maar geen slechte toestand, weet je nog—het is een enorm heroïsche staat. Adam en Eva Ooievaar zijn de helden van het verhaal van het leven op Aarde. Dat is hoe schitterend we echt zijn]…de dag komt die zal blijven en overblijven wanneer je kinderen de antwoorden zien…wanneer de wolken allemaal verdwenen zijn…en de schoonheid van alle dingen weer blootgelegd is [vergelijkbaar met William Blake’s en The Doors’ verlangen om ‘dingen te zien zoals ze werkelijk zijn’]…Voel je niet dat de dag komt…dat de mensen van de wereld allemaal in één kamer kunnen wonen, dat we de oude ketenen van ons graf afschudden’. Dat is weer de grot-analogie.
Denk ook aan Nobel Laureaat Bob Dylan en zijn nummer uit 1963 When The Ship Comes In: ‘Het uur dat het schip binnenloopt [welk schip? Het schip van begrijpen]…en de ochtend zal aanbreken [daar is de zon]…en de woorden die worden gebruikt om het schip in de war te brengen [dat betekent dat alle valse, oneerlijke excuses die we hebben gebruikt] niet langer begrepen zullen worden zoals gesproken [niet zal worden begrepen als zijnde de waarheid]… Want de ketenen [die de waarheid achterhouden] van de zee zullen in de nacht zijn geplet…En net als Goliath zullen ze worden overwonnen’. Alle oneerlijkheid zal overwonnen worden door dit begrijpen dat de noodzaak om in al deze oneerlijke ontkenning te leven, achterhaalt.
En het nummer van Bob Dylan uit 1964, The Times They Are A-Changin’: ‘Zoals het heden nu later voorbij zal zijn…Want de tijden, ze zijn aan’t veranderen.’ En van Creedence Clearwater Revival, John Fogerty’s nummer Who’ll Stop The Rain uit 1970: ‘Zolang ik me herinner, is de regen naar beneden gekomen. Wolken van mysterie gieten verwarring op de grond. Goede mannen doorheen de eeuwen die de zon proberen te vinden [daar is de zon weer, namelijk begrijpen]. En ik vraag me af, nog steeds vraag ik me af wie de regen zal stoppen.’ [Zie F. Essay 45 voor nog veel meer profetische liederen die anticiperen op de komst van bevrijdend begrijpen van de menselijke conditie.]
Het menselijke hart hunkert er enorm naar om op een dag dit verzoenende begrijpen tevinden. Dus dat is wat ik zeg dat dit boek presenteert—de voltooiing van die 2-miljoen-jaar durende speurtocht naar het verheffende, opluchtende, psychologisch helende, begrijpen van onszelf. Begrijpen van waarom we toch goed zijn en niet slecht.
De componist Andrew Lloyd Webber schreef een requiem, geïnspireerd, zei hij, door het verhaal van een Cambodjaanse jongen die door de soldaten van Pol Pot was gedwongen om zijn zus te vermoorden. Maar hoe kon zo’n gruwel tot zulke prachtige muziek inspireren? Welzeker komt dat omdat er deze grotere waarheid is die boven alle gruwel en lijden op deze planeet staat—die is dat ondanks onze capaciteit voor kwaadaardigheid, mensen nog steeds subliem prachtige wezens zijn. Ondanks onze capaciteit voor kwaadaardigheid, zijn we nog steeds goed. Dus dat is hoe Lloyd Webber geïnspireerd door die gruwel een requiem kon schrijven. Omdat we in hoop, geloof en vertrouwen leefden, zoals Professor Harry Prosen in zijn Inleiding van VRIJHEID zegt, dat deze antwoorden op een dag, waarschijnlijk uit een of andere afgelegen hoek van de wereld, op zouden komen. Ze komen niet uit de ivoren torens van de academische wereld omdat, zoals Harry zegt, de academische wereld in de grot werd gebouwd. Deze wordt helemaal gerund door deze wetenschappers die mensen zijn die aan de menselijke conditie lijden. Dus leven ze allemaal in doodsangst voor het onderwerp van de menselijke conditie. En als resultaat van die angst hebben ze al deze oneerlijke ‘grot’-excuses verzonnen voor waarom we zijn zoals we zijn. In hoofdstuk 2 van VRIJHEID [en in Video/F. Essay 14 & F. Essay 40; zie ook Deel 1 van Transformeer jouw leven en red de wereld] neem ik alle oneerlijke biologische excuses door en ontmantel ze en verklaar en onthul ik de verborgen agenda—die is om te proberen een manier te vinden om de menselijke conditie te ontkennen; om deze niet onder ogen te hoeven zien. We hebben dit kasteel van leugens in deze grot gebouwd en dit boek haalt het ten slotte neer.
Dit is de tijd die Alvin Toffler verwachtte toen hij, in zijn baanbrekende boek Future Shock uit 1970, schreef over: ‘de verbrijzelende stress en desoriëntatie die we in individuen induceren door ze te onderwerpen aan te veel verandering in te korte tijd’ (p.4 van 50). Ja, dit is de ultieme toekomstige schok. We leven in de donkere grot van ontkenning en plotseling zijn de lichten als het ware aangedaan. Wanneer de blinden op onze menselijke situatie worden opgehaald, worden plotseling allerlei niet te confronteren en zodoende ontkende waarheden onthuld, dus deze doorbraak brengt een enorme hoeveelheid ontmaskering met zich mee. VRIJHEID is een ware litanie van ketterijen, zoals dat God kan worden gedemystificeerd als de fysieke wet van Negatieve Entropie [zie F. Essay 23]; dat menselijke-conditie-vermijdende mechanistische wetenschap de mensheid naar terminale vervreemding leidt [zie F. Essay 40]; dat de linkervleugel in de politiek extreem gevaarlijk oneerlijk en kunstmatig is [zie Video/F. Essay 14 en F. Essays 34, 35 & 36]; dat er een verschil is tussen de rol van mannen en vrouwen in de gruwelijke reis van onze soort naar verlichting [zie F. Essays 26 & 27]; dat er verschil is in vervreemding tussen rassen [zie F. Essay 28]; enzovoort. Deze inzichten zijn potentieel uiterst controversieel, zelfs opruiend. Maar dat is wat er gebeurt als je de blinden van de menselijke conditie ophaalt–alle oneerlijkheid die we hebben gepraktiseerd en geperfectioneerd en onder de knie hebben gekregen wordt ontmaskerd. Binnen de metaforische grot van Plato hebben we dit onberispelijk gestructureerde kasteel van leugens gebouwd waarin iedereen een rol heeft gehad, en aangezien elk beetje licht/waarheid dat naar binnen kroop onmiddellijk werd geblokkeerd, was het bijna onmogelijk geworden voor iemand om door al die ontkenning heen te breken en de leugens te ontmaskeren—en waarheidsgetrouw, en daarom effectief, naar de menselijke conditie te kijken en de menselijk-ras-bevrijdende waarachtige verklaring ervan te vinden.
Dus is het een prachtig gestructureerd kasteel geweest waar iedereen comfortabel in heeft gewoond. Maar op een dag moest dat alles worden gesloopt. Dus dit is de dag van de waarheid, de dag van de eerlijkheid, de dag van de blootlegging; bovendien is dat wat we in het verleden de ‘Dag des oordeels’ noemden, hoewel de ‘Dag des oordeels’ geen tijd van veroordeling is, maar van opluchtend begrijpen. Desalniettemin is het een enorme schok die dit begrijpen onvermijdelijk met zich meebrengt. [Lees meer over dit onderwerp in F. Essay 40.]
Dit is de grootste paradigma-verschuiving waarmee het menselijk ras ooit te maken heeft gehad. Het is een enorme schok omdat het allemaal zo plotseling gebeurt. De ene dag leven we in de grot van ontkenning, zijn we er vol zelfvertrouwen maar misleid in aan het rond-paraderen, denkend dat er geen andere wereld is, en plotseling wordt het allemaal ontmaskerd als een donkere, volkomen oppervlakkige en kunstmatige valse wereld en wordt er een hele nieuwe wereld, zonovergoten met begrijpen, gevoeligheid en schoonheid geïntroduceerd.
En dan is er het probleem dat mensen ervan uitgaan dat ze, als ze een boek lezen, bekend zullen zijn met het paradigma dat het beschrijft. Als je de analogie van een auto gebruikt, als iemand een nieuwe bougie uitvindt en er een boek over schrijft, kunnen mensen die dat lezen vrij snel achterhalen waarover wordt gesproken omdat ze bekend zijn met het basisontwerp van auto’s. Maar dit rijdt een hele nieuwe machine naar binnen die we nog nooit eerder hebben gezien, dus begin je dit boek te lezen en, zoals Harry Prosen zegt in zijn Introductie [zie F. Essay 19], kom je steeds verder in shock omdat het over een hele nieuwe wereld gaat, en eentje waarin je hebt berust om in ontkenning van te leven. Kortom, als een in-berusting-zijnde persoon kun je niet geloven dat je ooit een boek zult gaan lezen dat er werkelijk achterkomt wat de menselijke conditie echt is en ermee omgaat en dit alles doorgrondt.
Dus begin je te lezen en denk je: ‘O ja, dit kan een aardig invalshoekje hebben van dit of dat onderwerp’, maar de mogelijkheid dat er iemand daadwerkelijk achter de menselijke conditie is gekomen en van daaruit alles heeft verklaard en blootgelegd gaat onze stoutste verwachtingen en dromen bijna te boven. Maar dat is in feite wat er gebeurd is, en godzijdank is dat gebeurd, en op het nippertje, omdat het menselijk ras, zoals ik zei, ‘plankgas’ [op volle snelheid] op weg is naar terminale vervreemding [nogmaals, lees meer over de eindspel situatie waar de mensheid is gearriveerd in F. Essay 55]. Al die vluchtelingenstromen en het lijden in de wereld is astronomisch. En het enige dat hier een einde aan kon maken en het menselijk ras van een door de menselijke-conditie-geteisterde toestand naar een menselijke-conditie-vrije staat transformeert, is dit diepere begrijpen van waarom we zijn zoals we zijn. Alleen dat kan dit opluchtende begrijpen naar onszelf brengen, ten slotte genezende vrede naar de menselijke conditie brengen.”
– – – – – – – – – – – – – – – – – –
Om door te gaan met de WTM Doof Effect Cursus, kijk naar de interactieve praatjes die gepresenteerd worden in Video/F. Essay 13.
En om meer te lezen over de menselijke conditie en de oplossing ervan, raden we hoofdstuk 1 van VRIJHEID [FREEDOM: The End Of The Human Condition; VRIJHEID is in het Nederlands online beschikbaar als .pdf document op www.wtmnetherlands.com/freedom] aan, of het boekje Transformeer jouw leven en red de wereld.
Merk alsjeblieft op, als je online bent kun je HET Interview of elk van de Freedom Essays in het Engels lezen, afdrukken, downloaden of beluisteren (als podcast) door erop te klikken, of je kunt ze vinden op www.humancondition.com.
Je kunt zien welke publicaties vertaald zijn in het Nederlands door HIER te klikken.
Please Note, if you are online you can read, print, download or listen to (as a podcast) THE Interview, The Great Guilt, The Great Transformation, Sermon On The Beach or any of the following Freedom Essays by clicking on them, or you can find them all at www.humancondition.com.
INTRODUCTION TO THE EXPLANATION & RESOLUTION OF THE HUMAN CONDITION: THE Interview That Solves The Human Condition And Saves The World! | The Great Guilt that causes the Deaf Effect | The Great Transformation: How understanding the human condition actually transforms the human race | Sermon On The Beach | Freedom Essay 1 Your block to the most wonderful of all gifts | 2 The false ‘savage instincts’ excuse | 3 THE EXPLANATION of the human condition | 4 The ‘instinct vs intellect’ explanation is obvious – short | 5 The transformation of the human race | 6 Wonderfully illuminating interview | 7 Praise from Prof. Prosen | 8 “How this ends racism forever” | 9 “This is the real liberation of women” | 10 What exactly is the human condition? | 11 The difficulty of reading FREEDOM and the solution | 12 One hour summarising talk | 13 The WTM Deaf Effect Course | 14 Dishonest biology leads to human extinction | 15 How your life can immediately be transformed | 16 The Shock Of Change | THE BOOKS: 17 Commendations & WTM Centres | 18 FREEDOM chapter synopses | 19 FREEDOM’s significance by Prof. Prosen | 20 The genius of Transform Your Life | THE OTHER KEY BIOLOGICAL EXPLANATIONS: 21 How did we humans acquire our altruistic moral conscience? | 22 Fossil discoveries evidence our nurtured origins | 23 Integrative Meaning or ‘God’ | 24 How did consciousness emerge in humans? | 25 The truthful biology of life | • Survey seeking feedback | MEN & WOMEN RECONCILED: 26 Men and women reconciled | 27 Human sex and relationships explained | THE END OF RACISM: 28 The end of racism | 29 Can conflict ever end? | RESIGNATION: 30 Resignation | 31 Wordsworth’s all-revealing great poem | MORE ON THE TRANSFORMATION: 32 More on the Transformation | 33 Jeremy on how to become transformed | THE END OF POLITICS: 34 This understanding ends the polarised world of politics | 35 Death by Dogma left-wing threat | 36 Saving Western civilisation from left-wing dogma | 37 The meaning of superhero and disaster films | RELIGION DECIPHERED: 38 Noah’s Ark explained | 39 Christ explained | 40 Judgment Day finally explained | 41 Science’s scorn of religion | MEANING OF ART & CULTURE: 42 Cave paintings | 43 Ceremonial masks explained | 44 Art makes the invisible visible | • Second survey seeking feedback | 45 Prophetic songs | 46 Anne Frank’s faith in human goodness fulfilled | 47 Humour and swearing explained | 48 R.D. Laing’s fearless honesty | ABOUT BIOLOGIST JEREMY GRIFFITH: 49 Jeremy’s biography | 50 Australia’s role | 51 Sir Laurens van der Post’s fabulous vision | 52 Jeremy’s children’s book A Perfect Life | 53 The ‘instinct vs intellect’ explanation is obvious – long | 54 The accusation of hubris | DO WE FAIL OR DO WE MAKE IT? 55 Endgame for the human race | 56 Why there have been ferocious attacks on the WTM | 57 Magnificence of the Transformed State – video 1 | 58 Magnificence of the Transformed State – video 2 | MARKETING: 59 Shouldn’t the WTM’s website be toned down? | 60 The crime of ‘ships at sea’ ‘pocketing the win’ | GENERAL DISCUSSIONS BY JEREMY: 61 General Discussion by Jeremy Aug. 2018 | 62 Jeremy’s Masterpiece Presentation Feb. 2019 | HEALTH & HEALING: 63 Pseudo therapy/healing | 64 Real therapy/healing | From here on are Transformation Affirmations and More Good Info Emails
Deze essays zijn gecreëerd in 2017-2024 door Jeremy Griffith, Damon Isherwood, Fiona Cullen-Ward, Brony FitzGerald & Lee Jones van de Sydney WTM Centre. Al het filmen en redigeren van de video’s is uitgevoerd door Sydney WTM leden James Press & Tess Watson gedurende 2017-2024. Andere leden van de Sydney WTM Centre zijn verantwoordel dijk voor de distributie en marketing van de videos/ essays, en voor het voorzien in ondersteuning voor abonnees. Nederlandse vertaling door Annemieke Akker and Hendrik G. Riksen (WTM Centrum Amsterdam)