Freedom Essay 1

 

Jouw blokkade voor het allermooiste geschenk

 

Door Jeremy Griffith, 2018

 

Wat zou je doen als het mooiste geschenk waar je ook maar van kon dromen voor je beschikbaar kwam—maar een dikke muur jou de toegang ertoe blokkeerde—maar je kreeg een aantal instructies hoe door die muur heen te breken? Je zou die instructies letterlijk opvolgen, nietwaar? Welnu, dat is precies de situatie die ik nu wil beschrijven.

 

Met deze woorden opent de Australische bioloog Jeremy Griffith de eerste van de introductie video’s die bovenaan onze homepage verschijnen. In deze eerste video beschrijft Jeremy de moeilijke kwestie van het aangeboden krijgen van de bevrijdende verklaring van de menselijke conditie, maar, in een vreselijke ironie, niet in staat te zijn er toegang toe te hebben vanwege onze historische angst voor deze kwestie. Maar, zoals Jeremy ook uitlegt, is er een oplossing om deze impasse te boven te komen—dus we dringen er bij je op aan om nu naar deze cruciale presentatie te kijken (video in het Engels, transcriptie in het Nederlands) terwijl je aan je reis begint met deze meest gedenkwaardige en totaal opwindende doorbraak voor het menselijk ras!

 

 

Deze video verschijnt ook als Video 1 in de Introduction Series van video’s bovenaan onze homepage op www.humancondition.com.

 

De transcriptie van deze video

 

Hallo, mijn naam is Jeremy Griffith, ik ben een Australische bioloog en de auteur van dit boek, VRIJHEID: het einde van de menselijke conditie (FREEDOM: The End Of The Human Condition) [VRIJHEID is in het Nederlands online beschikbaar als .pdf document op www.wtmnetherlands.com/freedom].

 

 

De situatie

Ik wil beginnen met een vraag te stellen: wat zou je doen als het mooiste geschenk waar je ook maar van kon dromen voor je beschikbaar kwam—maar een dikke muur jou de toegang ertoe blokkeerde—maar je kreeg een aantal instructies hoe door die muur heen te breken? Je zou die instructies letterlijk opvolgen, nietwaar? Welnu, dat is precies de situatie die ik nu wil beschrijven.

 

 

Het allermooiste geschenk

Het allerhoogste doel van het menselijk ras—bovendien is het de grote hoop, geloof en vertrouwen van onze soort geweest—is dat we op een dag het verlossende, verzoenende en psychologisch helende biologische begrijpen van onze in ‘goed en kwaad’ tegenstrijdige menselijke conditie zouden vinden. Zoals de beroemde bioloog E.O. Wilson van Harvard heeft geschreven: ‘De menselijke conditie is de belangrijkste grens van de natuurwetenschappen’ (Consilience, 1998, p.298 van 374), en in een van zijn boeken: ‘Er is geen graal ongrijpbaarder of kostbaarder in het leven van de geest dan de sleutel tot het begrijpen van de menselijke conditie’ (The Social Conquest of Earth, 2012, p.1). Nou, zoals zal worden onthuld in de volgende twee korte video’s, is die ‘kostbaarste in het leven van de geest’ doorbraak van het biologische ‘begrijpen [van] de menselijke conditie’ gevonden.

Dus dit IS gewoon de meest gedenkwaardige gebeurtenis in de hele geschiedenis van de mensheid, waar elke mens nu getransformeerd kan worden van het moeten leiden van een leven waar in werkelijkheid alles gewoon zo wanhopig, teleurstellend, zinloos, hopeloos, deprimerend, vermoeiend, kwetsend en vals is, naar een leven waar nu elke situatie, elke persoon, absoluut alles overspoeld kan worden met zinvol begrip en de opluchting, opwinding, enthousiasme, vrede, saamhorigheid en geluk die dat met zich meebrengt. Alle verwarring, onveiligheid en onzekerheid, alle duisternis in ons leven kan verdwijnen en we kunnen vrij zijn van de kwelling van de menselijke conditie. En het oplossen van de menselijke conditie brengt niet alleen maar immense opluchting en geluk naar onze persoonlijke situatie, het lost alle problemen van de wereld bij de bron op—het is de sleutel tot het beëindigen van de dystopie waarin wij leven van gepolariseerde politiek, gefaalde economieën, ongebreidelde hebzucht, corruptie, haat, conflict, ongelijkheid, afgunst, honger, overbevolking, rotzooi, het overspoeld worden door vluchtelingen, en terrorisme, en overal verwoesting van het milieu. Het zal problemen zoals het uit elkaar vallen van gezinnen, drugs, obesitas, epidemische niveaus van eenzaamheid, depressie en geestesziekten oplossen. En het zal een einde maken aan de extreme angst die jonge generaties nu verlamt, met hun grauwe kleding en hun hier-komt-het-einde-van-de-wereld hoodies, hun door-psychose kreupele zombie-parades in de straten, en hun begrijpelijke, te-veel-ondraaglijke-pijn-in-het-brein, hun sneeuwvlok-korte aandachtsboog, die eigenlijk allemaal onze diepe duik naar de psychotische dood van onze soort verkondigen.

 

 

DUS JE KUNT ZIEN DAT DIT REHABILITERENDE BEGRIP VAN DE MENSELIJKE CONDITIE ABSOLUUT HET ALLERMOOISTE GESCHENK IS VOOR ELKE PERSOON EN VOOR DE HELE WERELD!

 

 

Maar er is een blokkade!

Ja, met de menselijke conditie eindelijk opgelost, en ons bestaan ten slotte doorgrond, kan nu alles worden hersteld en weer tot leven gebracht. Dat is de omvang van het aangeboden geschenk, MAAR ER IS EEN ERNSTIG PROBLEEM, dat is dat vrijwel iedereen het aanvankelijk onmogelijk zal vinden om toegang te krijgen tot deze wereldreddende en leven-transformerende verklaring van de menselijke conditie—ik benadruk, ‘aanvankelijk onmogelijk om toegang toe te krijgen’!

De reden dat dit gebeurt is dat, ook al is de menselijke conditie, zoals Wilson zei, het meest ‘kostbare in het leven van de [onze] geest’ en dus ‘het belangrijkste’ van alle op te lossen kwesties geweest, zij ook het meest angstaanjagende onderwerp van alle is geweest om onder ogen te zien, en deze angst maakt onze geest zo bang dat hij bespreking van de kwestie niet kan absorberen en niet kan ontdekken dat deze ten slotte is uitgelegd en veilig gemaakt om de confrontatie mee aan te gaan, wat betekent dat we niet alle fantastische voordelen aan de verklaring kunnen ontlenen! Zo gauw de menselijke conditie ter sprake komt, begint de geest van praktisch iedereen wat er wordt gezegd te blokkeren, omdat zijn voorgaande ervaring van waar hem gevraagd wordt heen te gaan, te angstaanjagend is geweest. De situatie is verwant aan iemand die lijdt aan een angst voor slangen een boek te geven dat hem van zijn fobie zal bevrijden, maar zodra hij het boek openslaat en beschrijvingen en afbeeldingen van slangen ziet, slaat hij het angstig dicht; zijn angst blokkeert hem voor het toegang kunnen krijgen tot de genezing van het boek.

 

 

Dus waarom is het onderwerp van de menselijke conditie zo angstaanjagend?

Mensen gebruiken de term ‘menselijke conditie’ gemakkelijk, wat de indruk wekt dat er niets bijzonder angstaanjagend aan is, maar die oppervlakkige behandeling van het onderwerp maakt deel uit van de ontkenning om onszelf te beschermen tegen hoe angstaanjagend het onderwerp werkelijk is. De wetenschapper Blaise Pascal beschreef de ware verschrikking van de tegenstrijdige aard of conditie van onze soort toen hij schreef: ‘Wat een chimaera [veelzijdig wezen] is dan de mens! Wat een nieuwigheid, wat een monster, wat een chaos, wat een tegenstrijdigheid, wat een wonder! Rechter aller dingen, imbeciele worm van de aarde, bewaarplaats van de waarheid, een riool van onzekerheid en dwaling, de glorie en het uitschot van het universum!’ (Pensées, 1669). William Shakespeare onthulde eveneens de paradoxale aard van de menselijke conditie toen hij schreef: ‘Wat een portret toch is een man! Hoe edel in de rede! Hoe oneindig in talent! … In actie hoe als een engel! In bevattingsvermogen hoe als een god! De schoonheid van de wereld! Het toonbeeld van dieren! En toch, voor mij, wat is deze kwintessens van stof? [Bruut en barbaars] De mens verheugt mij niet’ (Hamlet, 1603).

Deze buitengewone dichotomie waar Pascal en Shakespeare over hebben geschreven, is wat de menselijke conditie echt is. Wij mensen belichamen deze extreme ‘tegenstrijdigheid’ van de meest briljante slimme wezens te zijn, degenen die ‘als een god’ zijn in ons ‘oneindige’ ‘talent’ tot ‘rede’ en ‘bevattingsvermogen’, en toch gedragen we ons ook op de ogenschijnlijk volstrekt niet-slimme manier van ‘monster[lijk]’, ‘imbeciele worm van de aarde’, ‘riool van onzekerheid en fouten’, ‘uitschot van het universum’ ‘kwintessens van stof’. Niet alleen zijn wij competitief, agressief en zelfzuchtig terwijl de idealen van het leven zo duidelijk zijn om coöperatief, liefhebbend en onzelfzuchtig te zijn, wij zijn ook de gemeenste, wreedste soort, een die maar al te goed in staat is om pijn, wreedheid, lijden en degradatie te veroorzaken. Zoals de filosoof Arthur Schopenhauer schreef: ‘de mens is het enige dier dat anderen pijn doet met geen ander doel dan te pijnigen … Geen enkel dier kwelt ooit een ander om het kwellen: maar de mens doet dat wel en dat vormt de duivelse aard die veel erger is dan het louter beestachtige’ (Essays and Aphorisms, tr. RJ Hollingdale, 1970, pp.139 van 237).

 

 

Ja, zoals ik zal uitleggen in de derde en vierde video/essay van deze serie, hebben wij mensen geleefd met een verschrikkelijk onrecht dat zo’n vulkanische frustratie en woede in ons heeft veroorzaakt dat we in staat zijn geweest om ons veel wreder te gedragen dan andere dieren, en het is precies die diepe onrechtvaardigheid—wat, zal ik je nu vertellen, de implicatie is dat wij gemene en waardeloze schepsels zijn terwijl we niet geloofd hebben dat we dat zijn, maar niet konden uitleggen waarom we dat niet zijn—waarvan deze verklaring van de menselijke conditie de bodem bereikt en verlichtend begrip naar brengt.

Maar zonder dit opluchtende begrijpen, leek ons vaak woeste en verachterlijke gedrag erop te wijzen dat wij mensen, zoals Pascal ons beschreef, het ‘uitschot van het universum’ zijn—en is het trachten om die ogenschijnlijk onweerlegbare conclusie onder ogen te zien, pure terreur voor onze geest geweest en heeft geleid tot absoluut ondraaglijke, zelfs suïcidale, depressie. Sterker nog, onze angst voor de ogenschijnlijk onweerlegbare conclusie dat wij het ‘uitschot van het universum’ zijn, is zo groot geweest dat enkele van ’s werelds grootste filosofische geesten ervoor nodig zijn geweest om de angst zelfs maar te verwoorden. Dat is hoe groot deze angst is geweest—we konden onszelf er zelfs nauwelijks toe brengen om deze te noemen!

 

 

Een recensent schreef dat het algemeen wordt beschouwd dat de filosoof Søren Kierkegaard’s ‘analyse van de aard van wanhoop een van de beste verslagen van het onderwerp is’ (Wikipedia, zie www.wtmsources.com/137)—met de ‘aard van wanhoop’, zo dicht als de recensent bij de verwijzing naar de erger-dan-dood, suïcidale depressie die het onderwerp van de menselijke conditie in het verleden bij mensen heeft veroorzaakt, kon gaan, maar het Kierkegaard lukte om er zo’n eerlijk verslag van te geven in zijn toepasselijk getitelde boek uit 1849, The Sickness Unto Death: ‘de kwelling van wanhoop is juist het onvermogen om te sterven [en de kwelling van onze eerder onverklaarbare menselijke conditie te beëindigen] … dat wanhoop de ziekte is tot de dood, deze kwellende tegenstrijdigheid [die ons ‘goed en kwaad’, menselijke-conditie-getroffen leven is], deze ziekte in het zelf; om eeuwig te sterven, te sterven en toch niet te sterven’ (tr. A. Hannay, 1989, p.48 van 179). Dus dat is hoe suïcidaal deprimerend het probleem van de menselijke conditie is geweest!

Hieruit volgt dan dat het aangaan van de confrontatie met de, tot nu, onverklaarde menselijke conditie voor vrijwel iedereen een onmogelijk verzoek is geweest—zoals een andere grote filosoof, Nikolai Berdyaev, erkende: ‘Kennis vereist grote durf. Zij betekent victorie over oude, oeroude terreur … het moet ook van kennis gezegd worden dat zij bitter is en er geen ontkomen aan die bitterheid is … Bijzonder bitter is morele kennis, de kennis van goed en kwaad. Maar de bitterheid is te wijten aan de gevallen staat van de wereld … Er is een dodelijke pijn in het onderscheid van goed en kwaad, van het waardevolle en het waardeloze’ (The Destiny of Man, 1931; tr. N. Duddington, 1960, pp.14-15 van 310). Ja, dat was de absoluut ondraaglijke vraag—zijn wij mensen zo afschuwelijk dat we eigenlijk ‘waardeloos’ zijn?!

In zijn toepasselijk getitelde gedicht No Worst, There Is None, schreef de dichter Gerard Manley Hopkins op soortgelijke wijze: ‘O, de geest, geest heeft bergen; kliffen van vallen, angstaanjagend, loodrecht, niet door mensen doorgrond’, duidelijk verwoordend hoe angstaanjagend confronterend en deprimerend de eerder niet ‘doorgronde’ kwestie van de menselijke conditie is geweest.

 

 

Dus nogmaals, terwijl we het niet konden verklaren en begrijpen, is dat hoe angstaanjagend het onderwerp van onze gecorrumpeerde of ‘gevallen’ menselijke conditie echt is geweest, en waarom praktisch alle mensen absoluut geen andere keuze hadden dan erin te berusten de kwestie uit hun geest te blokkeren, zichzelf niet toe te staan om er de confrontatie mee aan te gaan.

 

 

Het ‘doof-effect’ dat deze historische angst nu veroorzaakt

Dus gezien deze extreme toewijding om de kwestie te blokkeren, wanneer dat meest gewilde geschenk voor de menselijke geest, dat fantastische, totaal verlossende, totaal opluchtende en totaal transformerende begrip van onszelf—dat Wilson beschreef als de meest ‘kostbare in het leven van de geest’ heilige ‘graal’ van ‘de wetenschap’ van ‘het begrijpen van de menselijke conditie’—ten slotte is gevonden—zoals de derde video in deze serie zal uitleggen dat nu het geval is—moet je gewaar zijn dat jouw geest te bang voor het onderwerp zal zijn om analyse ervan doeltreffend op te nemen en te absorberen. Een extreem ‘doof-effect’ (zoals we het zijn gaan beschrijven) voor wat er gezegd wordt, zal zich in jouw geest voordoen.

 

 

 

Dus hoe kan het ‘doof-effect’ worden overwonnen?

De voor de hand liggende vraag is dan: ‘Hoe kun je het probleem te boven komen van het niet kunnen absorberen of ‘horen’ van het bespreken van de menselijke conditie, zodat je toegang krijgt tot het ongelooflijk opluchtende geschenk dat het begrijpen ervan met zich meebrengt?

Het antwoord, dat vele jaren ervaring mij en vele anderen heeft geleerd, is dat de manier om het ‘doof-effect’ te overwinnen, geduldige volharding is. Wat er zal gebeuren als je blijft lezen en/of luisteren naar het bespreken van de menselijke conditie, is dat je onderbewuste angst voor het onderwerp af zal nemen door de geruststellende logica van de uitleg, en je snel zult merken dat je feitelijk kunt opnemen of ‘horen’ wat er wordt gezegd zonder de problemen tegen te komen die je aanvankelijk ervoer. Als je geduldig bent en volhardt, zal je geest gaan beseffen dat dit voorheen angstaanjagende onderwerp feitelijk veilig is gemaakt om de confrontatie mee aan te gaan en zal hij zich beginnen te ontspannen en wat gezegd wordt in zich opnemen.

 

 

Ik wil vermelden—en dit is absoluut verbazingwekkend—dat ver terug in de Gouden Tijd van Griekenland, in 360 v.Chr., de zeer grote filosoof Plato het meest waarheidsgetrouwe en indringende verslag gaf dat ooit over de menselijke conditie is gegeven. Daarin beschreef hij mensen als levend in zo’n angst voor de ‘menselijke conditie’ (en dit is de eerste vermelding die ik van de term heb gezien) dat wij ons metaforisch ‘ver ondergronds’ in een donkere ‘grot’ moesten verbergen, zodat niets van het ‘pijnlijke’ ‘licht’ van buiten de grot ons kan bereiken, omdat het ‘de onvolkomenheden van het menselijk leven’ ‘zichtbaar’ zou maken—zelfs het ‘doof-effect’ voorspellend door te zeggen dat wanneer iemand ten slotte ‘uit de grot ontsnapt naar het licht van de dag’ en van daaruit begrip van de ‘menselijke conditie’ vindt en vervolgens probeert om de grot-gevangenen te helpen ‘ontsnappen naar de zonovergoten omgeving buiten de grot’, dat onze geest zo compleet verstijfd van angst zou zijn dat, zei hij, wij ‘niet in staat zouden zijn om ook maar één van de dingen te zien’ waarvan ons nu ‘verteld werd dat ze echt waren’, tenminste ‘niet aanvankelijk omdat’

wij ‘zouden moeten wennen aan het licht’ van het waarheidsgetrouwe begrijpen. Dus Plato zei dat wij ‘niet in staat zouden zijn om ook maar één van de dingen te zien’ waarvan ons nu ‘verteld werd dat ze echt waren’—dat bevestigt hoe extreem het probleem van het ‘doof effect’ is! (Ik presenteer een veel gedetailleerder verslag, met bronnen, van Plato’s verbazingwekkend waarheidsgetrouwe beschrijving van onze angst voor de menselijke conditie en de gevolgen ervan in Video/​F. Essay 11 van deze serie.)

 

 

Om de effectiviteit van volharden te illustreren en, zoals Plato zei, ‘aan het licht te wennen’, schreef een recensent van deze volledig verantwoorde, totaal verklarende en totaal oplossende analyse van de menselijke conditie, waarvan ik een korte samenvatting zal presenteren in de derde video van deze serie: ‘[Toen ik voor het eerst deze informatie tegenkwam] was het niet gemakkelijk te lezen. De kernbegrippen bleven uit mijn geheugen wegglippen, toentertijd weet ik het aan slecht schrijven, maar een tweede lezing onthulde iets dat de auteur van meet af aan had aangegeven—je geest wil de inhoud niet begrijpen [eigenlijk, wil de confrontatie ermee niet aangaan]. De tweede lezing was snel en pijnloos … [en ik kon toen zien dat] De oorzaak van de malaise [in mensen] wordt blootgelegd, verholpen, en de lezer blijft achter met op zijn minst een goed begrijpen van zichzelf, en voor mij iets van optimisme voor de toekomst’ (Fitzy’, Humanitus Interruptus — Great Minds of Today, 21 oktober 2011, zie www.wtmsources.com/106).

Veel meer vrijwel identieke beschrijvingen van de moeilijkheid van het ‘doof-effect’, en van hoe je bereid moet zijn om door te zetten als je het wilt overwinnen, wordt  ook gepresenteerd in Video/​F. Essay 11. Ik wil vermelden dat de eerste gedachte van deze recensent waarom hij het moeilijk vond om ‘te begrijpen’ wat er werd gezegd, kwam door ‘slecht schrijven’ bij bijna iedereen optreedt, en dat dit komt omdat wij, niet gewaar dat we in ontkenning hebben geleefd van waar over wordt gesproken, het niet kunnen helpen om te denken dat de presentatie wel het probleem moet zijn.

 

 

Tony Gowing’s ervaring

Hier zou ik graag Tony Gowing willen vragen, een van de oprichters van de World Transformation Movement (de beweging die deze doorbraak in begrijpen ondersteunt), om zijn ervaring met het ‘doof-effect’ te beschrijven, en de opwinding aan de andere kant ervan.

 

 

Tony Gowing: Bedankt Jeremy. Ja, in mijn geval heb ik eigenlijk per ongeluk het ‘doof-effect’ overwonnen omdat de zus van mijn beste vriend een actieve aanhangster is van de World Transformation Movement, en toen ik op de universiteit zat, ging ik vaak met hem mee als hij haar bij de WTM bezocht. Aanvankelijk had ik slechts een vage interesse in hun discussies over de verklaring van de menselijke conditie, omdat ik het, zoals de zojuist door Jeremy genoemde recensent, ook erg moeilijk vond om te ‘vatten’ wat ze zeiden. Gelukkig voor mij begon, nadat ik een aantal van hun gesprekken beluisterde, alles wat ze zeiden duidelijk te worden, en toen, tot mijn verbazing, leek de hele verklaring van ons mensen zo duidelijk dat zij eigenlijk vanzelfsprekend leek. Door het ‘doof-effect’ heen komen, is eigenlijk net zoiets als uit de mist komen. Wilson’s beschrijving dat de biologische verklaring van de menselijke conditie het meest ‘kostbare’ is ‘in het leven van’ ‘onze ‘geest’, is gewoon zo waar. Man, wat hebben wij in een mist geleefd, want als je er eenmaal doorheen bent, is alles kunnen begrijpen werkelijk en waarachtig zo ‘kostbaar’! Dus hier ben ik, meer dan 20 jaar later, een zeer enthousiast voltijds aanhanger van de WTM, zeer opgelucht door het begrijpen van de wereld en hoop te hebben voor de wereld—en het beste van alles voor mij persoonlijk, om vrij te zijn van de hele gruwel van de effecten van de menselijke conditie in mijzelf.

Ik zeg je, dit begrijpen maakt een einde aan alle pijn, alle leed, alle verwarring, onveiligheid en onzekerheid. Ik weet nu waarom wij zijn zoals we zijn, en waarom de wereld zo gemeen en vol pijn is geweest, en waarom er nu in iedere mens een wonderbaarlijke verandering van hart kan zijn van volledig verteerd worden door een ongelooflijk onzekere, krankzinnige, angstige en obsessief egocentrische en zelfzuchtige geesteshouding, naar een volstrekt 100 procent zekere persoon die een totaal zinvol, wild opwindend bestaan leidt, toegewijd aan het helpen maken van deze grote verandering van duisternis en pijn naar een totaal begrijpende staat van vrijheid van de menselijke conditie. En waar ik het over heb is niet een andere misleid ‘New Age’-type, of politiek correcte, op dogma gebaseerde, pseudo-idealistische, valse start naar de menselijke-conditie-vrije nieuwe wereld, die, zoals het menselijk ras hoopte, geloofde en vertrouwde op een goede dag mogelijk zou zijn. Nee, dit is, zoals Wilson zei, de op ‘wetenschap’/’begrijpen’ gebaseerde opluchting voor de menselijke ‘geest’ die feitelijk die gedroomde transformatie van al onze levens teweegbrengt. Wij bewuste mensen moesten onze weg vanuit onze benarde conditie naar vrijheid kunnen begrijpen; wij hadden verlichtende antwoorden voor onze geest nodig; zoals Jeremy vaak zegt, wij hadden hersenvoedsel en geen hersenverdoving nodig, en nu, eindelijk, en op het nippertje, hebben we dat!

Eerlijk, het wonder en de opluchting van dit biologische inzicht is gewoon eindeloos!

 

Jeremy Griffith: Dank je wel, Tony. Je kunt meer van Tony horen in Video/​F. Essay 5.

In de volgende video zal ik het oneerlijke en extreem gevaarlijke excuus beschrijven dat wij hebben gebruikt voor de menselijke conditie, en in de video daarna, wat de derde video is, zal ik deze totaal verlossende en totaal transformerende, menselijk-ras-reddende biologische verklaring van de menselijke conditie presenteren.

Bedankt voor het kijken en ik hoop dat je doorgaat met naar deze video’s te kijken.

 

 

Waardering voor Jeremy’s verhandeling

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

– – – – – – – – – – – – – – – – – –

Kijk hoe Jeremy Griffith de doorbrekende verlossende verklaring van de menselijke conditie presenteert in Video/​F. Essay 3, of lees hoofdstuk 1 van VRIJHEID [VRIJHEID is in het Nederlands online beschikbaar als .pdf document op www.wtmnetherlands.com/freedom]. En je kunt een veel meer diepgaande beschrijving van wat de menselijke conditie echt is bekijken in Video/​F. Essay 10, en een diepgaandere beschrijving van het probleem van het ‘doof-effect’, van de ervaring ermee van mensen, en hoe het te boven te komen, in Video/​F. Essay 11.